Czy ogrzewanie gazowe jest naprawdę ekologiczne? Analiza śladu węglowego

Czy ogrzewanie gazowe ma niższy ślad węglowy niż paliwa stałe?

Tak, w porównaniu z węglem ślad węglowy gazu jest zwykle niższy, choć gaz nadal jest paliwem kopalnym i emituje CO2. W przeliczeniu na wytworzoną energię orientacyjne wskaźniki emisji wynoszą około 0,20–0,23 kg CO2/kWh dla gazu ziemnego, 0,23–0,26 kg CO2/kWh dla LPG i 0,34–0,40 kg CO2/kWh dla węgla. Do tego dochodzą emisje pośrednie z łańcucha dostaw. W przypadku gazu ziemnego ważne są wycieki metanu. Przeliczane na CO2e mogą podnieść całkowity ślad o kilka do kilkunastu procent w zależności od intensywności nieszczelności. Gaz wygrywa także pod kątem jakości powietrza lokalnie, bo emituje mniej pyłów i sadzy niż paliwa stałe. Nie oznacza to jednak neutralności klimatycznej.

Jak obliczyć emisje CO2 z domowego systemu grzewczego?

Najprościej zastosować wzór: emisje [kg CO2] = (zapotrzebowanie na ciepło [kWh] ÷ sprawność źródła) × wskaźnik emisji [kg CO2/kWh paliwa].

Praktycznie robi się to w kilku krokach:

• Ustal roczne zapotrzebowanie na ciepło budynku lub odczytaj zużycie paliwa z rozliczenia.
• Określ sprawność źródła ciepła. Starsze kotły mają często 70–85 procent. Kotły kondensacyjne pracują zwykle powyżej 90 procent.
• Zastosuj wskaźnik emisji dla paliwa. Orientacyjnie: gaz ziemny około 0,20–0,23 kg CO2/kWh energii paliwa. LPG około 0,23–0,26 kg CO2/kWh. Węgiel około 0,34–0,40 kg CO2/kWh.
• Dodaj emisje pośrednie z łańcucha dostaw. Zwykle kilka do kilkunastu procent. Największy wpływ mają wycieki metanu przy gazie ziemnym.

Dla codziennego użytku wystarczy policzyć emisje ze spalania i porównać warianty. Do analiz planistycznych warto uwzględnić pełne CO2e, czyli CO2 wraz z innymi gazami cieplarnianymi. Przykład liczbowy: dla 15 MWh ciepła rocznie, sprawności 95 procent i wskaźnika 0,20 kg CO2/kWh, emisje wyniosą około 3,2 t CO2.

Które etapy łańcucha dostaw wpływają na ślad węglowy gazu?

Największy wpływ mają wydobycie, transport i spalanie, a przy gazie ziemnym także wycieki metanu. Kluczowe punkty to:

• Wydobycie i przygotowanie paliwa. Dla gazu ziemnego istotne są wycieki metanu i zużycie energii na sprężanie. Dla LPG dochodzi skraplanie frakcji w rafineriach lub instalacjach gazowych.
• Transport i dystrybucja. Rurociągi, autocysterny, statki. Im dłuższa trasa i więcej przeładunków, tym wyższe emisje. Lokalna dystrybucja skraca odcinek transportowy, co ogranicza emisje logistyczne.
• Magazynowanie. Zbiorniki, parowanie, przelewy. Dobra praktyka i szczelność instalacji ograniczają straty.
• Spalanie w urządzeniu. To nadal główne źródło CO2. Sprawność kotła decyduje, ile paliwa zużyjesz do uzyskania tej samej ilości ciepła.

Jakość paliwa oraz zgodność z normami, jak PN-EN 589 dla LPG i PN-C-96008 dla mieszanin propan-butan, powinna być potwierdzona aktualnymi certyfikatami wystawionymi przez akredytowane laboratorium. To wspiera wysoką sprawność i niższe zużycie paliwa w praktyce.

Czy przejście na kondensacyjny kocioł zmniejszy emisje?

Tak, przejście na kocioł kondensacyjny zwykle obniża emisje, bo zmniejsza zużycie paliwa przy tej samej ilości ciepła. Kotły kondensacyjne odzyskują ciepło ze spalin. W realnych warunkach daje to najczęściej 10–30 procent mniej zużycia w porównaniu ze starym kotłem niekondensacyjnym. Największe korzyści widać przy niskiej temperaturze zasilania instalacji, dobrym doborze mocy i sterowaniu pogodowym. Warto też wykonać regulację instalacji oraz balans hydrauliczny przez uprawnionego instalatora zgodnie z obowiązującymi przepisami; wykonawca odpowiada za dobór nastaw, szczelność i bezpieczeństwo pracy, a inwestor za udostępnienie instalacji, akceptację zakresu prac i późniejsze przeglądy. Dzięki temu kocioł częściej pracuje w trybie kondensacji.

Ile węgla odpowiada rocznemu spalaniu gazu w domu?

Orientacyjnie można przeliczyć emisje z gazu na równoważną masę spalonego węgla, korzystając z prostych wskaźników. Przyjmuje się, że spalanie 1 kg węgla emituje około 2,5 kg CO2. Procedura jest prosta:

• Policz roczne emisje CO2 ze spalania gazu. Przykładowo: 1 kWh energii paliwa z gazu ziemnego to około 0,20–0,23 kg CO2.
• Podziel uzyskany wynik przez 2,5, aby otrzymać przybliżoną masę węgla o równoważnych emisjach.

Przykład orientacyjny: dom potrzebuje 15 MWh ciepła rocznie, kocioł kondensacyjny ma 95 procent sprawności. Oznacza to około 15,8 MWh energii paliwa. Przy 0,20 kg CO2/kWh daje to około 3,2 t CO2. To odpowiada spaleniu mniej więcej 1,3 t węgla. Rzeczywisty wynik zależy od sprawności, jakości paliwa i warunków pracy.

Jak porównać przyszłe emisje przy mieszanym systemie ogrzewania?

Zastosuj ważoną średnią według udziału dostarczonego ciepła i wskaźników emisji dla każdego źródła.

Kroki porównania:

• Oszacuj, jaki procent rocznego ciepła zapewni każde źródło, na przykład kocioł gazowy, pompa ciepła, kominek, kolektory słoneczne.
• Dla pompy ciepła użyj sezonowego współczynnika efektywności, na przykład SCOP. Pomnóż zużycie energii elektrycznej przez aktualny wskaźnik emisji energii w twoim regionie.
• Dla gazu i innych paliw użyj odpowiednich wskaźników emisji oraz uwzględnij sprawność urządzeń.
• Zsumuj emisje z poszczególnych źródeł, mnożąc ich emisje przez udziały w dostawie ciepła.

Takie podejście pozwala porównać scenariusze, na przykład udział pompy ciepła w okresach przejściowych i kocioł gazowy w mroźne dni.

Jak realnie obniżyć emisje z instalacji gazowej?

Największe oszczędności daje mniejsze zapotrzebowanie na ciepło oraz wyższa sprawność pracy źródła.

Sprawdzone działania:

• Docieplenie przegród, wymiana okien i ograniczenie mostków cieplnych.
• Obniżenie temperatury zasilania instalacji. Sprzyja to pracy kondensacyjnej.
• Sterowanie pogodowe, programy czasowe i strefowanie pomieszczeń.
• Balans hydrauliczny i głowice termostatyczne na grzejnikach.
• Regularny serwis kotła i kontrola składu spalin.
• Izolacja przewodów ciepłej wody i zasobnika. Optymalizacja temperatury wody użytkowej z zachowaniem bezpieczeństwa higienicznego.
• Wymiana starego kotła na kondensacyjny o dobrze dobranej mocy i szerokiej modulacji.
• Montaż rekuperacji, która ogranicza straty wentylacyjne.
• Integracja z kolektorami słonecznymi do ciepłej wody lub z fotowoltaiką dla zasilania automatyki i pomp.
• Rozważenie układu hybrydowego z pompą ciepła, szczególnie do pracy w dodatnich temperaturach.

Największe oszczędności daje mniejsze zapotrzebowanie na ciepło oraz wyższa sprawność pracy źródła.

Czy inwestycja w alternatywy pomaga osiągnąć neutralność?

Inwestycje w efektywność i odnawialne źródła wyraźnie zmniejszają emisje, lecz pełna neutralność wymaga dalszych kroków. Gaz, także LPG, pozostaje paliwem kopalnym. Nowy kocioł obniża zużycie paliwa, ale nie eliminuje CO2. Największy wpływ mają termomodernizacja i częściowa elektryfikacja, na przykład hybryda z pompą ciepła. Dodatkowo można rozważyć paliwa odnawialne, jak biometan w sieci gazowej lub odnawialny LPG tam, gdzie jest dostępny. Z czasem rosnący udział odnawialnej energii w miksie elektrycznym poprawia bilans pomp ciepła. Realna ścieżka do neutralności to plan krok po kroku. Najpierw redukcje u źródła. Następnie zastępowanie paliw kopalnych. Na końcu ewentualne działania kompensacyjne dla reszty emisji.